U prostorijama Osnovnog državnog tužilaštva u Nikšiću, upriličena je posjeta ambasadorke Velike Britanije u Podgorici, NJ.E. Karen Maddocks, povodom realizacije adaptacije prostorija prilagođenih djeci u krivičnom postupku i obezbjeđivanja sistema audiovizuelne tehnike, za potrebe Osnovnog državnog tužilaštva u Nikšiću.
Sastanku su prisustvovali:
NJ.E. Karen Maddocks, ambasadorka Velike Britanije u Podgorici; njeni saradnici gdin
Hunt Stephen-a, oficir za vezu NCA u Ambasadi Velike Bitanije u Beogradu i gđa Vesna Knežević, lokalna savjetnica za vezu NCA, u Ambasadi Velike Bitanije u Beogradu
; Maja Jovanović, v.d. vrhovne državne tužiteljke; Maja Raspopović, državna sekretarka Vrhovnog državnog tužilaštva; Željko Pejović, rukovodilac Osnovnog državnog tužilaštva u Nikšiću; Dijana Popović Gavranović, načelnica Stručne službe Vrhovnog državnog tužilaštva.
Ova značajna donacija između Vlade Ujedinjenog Kraljevstva i Vlade Crne Gore, proizašla je iz saradnje
Nacionalne kriminalističke agencije UK , Uprave policije Crne Gore-Odjeljenje za međunarodnu policijsku saradnju i odnose sa javnošću i Stručne službe Vrhovnog državnog tužilaštva, uspostavljene kroz projekat
Obuke za rad policije sa djecom žrtvama seksualnog zlostavljanja i seksualnog iskorišćavanja u Crnoj Gori (NCA, 2021.). Zahvaljujući razumijevanju gdina Hunt Stephen-a, oficira za vezu, NCA kao moderatora navedene obuke, o značaju unaprijeđenja postupanja sa djecom u krivičnom postupku,
podržana je iskazana potreba Stručne službe da se razmotri mogućnost pružanja pomoći putem donacije u nabavljanju jednog sistema audiovizuelne tehnike za saslušanje primjereno potrebama djeteta, što je rezultiralo navedenom donacijom Osnovnom državnom tužilaštvu u Nikšiću.
Saradnja sa NCA je nastavljena
u 2022. godini, kroz razvoj Projekta sprječavanja i suzbijanja svih oblika seksualnog iskorišćavanja i seksualnog zlostavljanja djece u Crnoj Gori, kojim su planirane specijalizovane obuke za rad profesionalaca sa djecom
kao žrtvama seksualnog iskorišćavanja i seksualnog zlostavljanja u krivičnom postupku (NCA)
,
uspostavljanje mreže stručnjaka u Crnoj Gori za buduću saradnju i prevenciju seksualnog zlostavljanja i iskorišćavanja djece u cilju poboljšanja prevencije i istraga vezanih za ta krivična djela, razvoj standardnih operativnih procedura za postupanje profesionalaca u ovoj oblasti.
Shodno Strategiji reforme pravosuđa u Crnoj Gori 2019-2022. godine i pratećim Akcinim planom, obaveza pravosudnih institucija je da obezbijede opremanja prostorija za saslušanje djece u krivičnom postupku, kako enterijera primjerenog djeci, tako i sistema audiovizuelne tehnike.
S tim u vezi treba imati na umu da nacionalni zakon (i međunarodni standardi) kažu da dijete kao žrtva zlostavljanja može biti saslušano samo jednom, pred državnim tužilaštvom ili (krivičnim) sudom, sveobuhvatno i na način da to bude pravno valjan dokaz u daljem toku sudskog postupka (da osumnjičeno lice i/ili njegov branilac ima priliku da, iz druge prostorije, putem audiovizuelne tehnike, čuje iskaz djeteta i, uz dozvolu državnog tužioca/sudije postavi pitanja, koja dijete ne čuje, već mu se postavljaju posredstvom stručnog lica iz Stručne službe). Samo iznimno, uz pravno valjano obrazloženje, dijete se smije saslušati po drugi put.
Obezbijeđena višestruko vrijedna donacija
Vlade Ujedinjenog Kraljevstva
obezbjeđuje
uzimanje izjave djeteta u istinski zaštićujućoj proceduri, u prilagođenom prostoru i snimanje saslušanja putem audiovizuelne tehnike primjerene potrebama djeteta/maloljetnog lica, koja omogućava da se, u zasebnoj prostoriji, uz pomoć stručnog lica iz Stručne službe, zabilježi iskaz i ponašanje djeteta, a prisustvo državnog tužioca i stranaka u postupku obezbijeđeno je putem audiovizuelne tehnike. Time se stres saslušanja i retraumatizacija djeteta smanjuje na najmanju moguću mjeru, kao i višekratno ili neprilagođeno saslušavanje djece u krivičnom postupku. Zaštita djeteta kao žrtve na navedeni način je važna i zbog doživljaja povjerljivosti, sigurnosti i očuvanja djetetove emocionalne sigurnosti i stabilnosti, slike o sebi.
Adaptacijom postora u ODT Nikšić obezbijeđeno je da izgled prostorije bude prijatan djetetu/maloljetnom licu, da ne stvara utisak igraonice, jer se u prostoriji sprovodi
forenzičko, fokusirano ispitivanje djece, koje zahtijeva minimalističko opremanje enterijera. Zbog toga adaptirani prostor zadržava ozbiljan izgled kancelarijskog prostora, bez sadržaja koji bi mogli skrenuti pažnju djeteta sa forenzičkog ispitivanja, ometati ili prekinuti ispitivanje kojim se utvrđuju činjenice o krivičnom djelu, a toplina je obezbijeđana izborom odgovarajućih materijala i namještaja, svedenim bojama.
Takođe, adaptirana prostorija će biti mjesto za rad sa djecom predškolskog, školskog i adolescentnog uzrasta pa izgled prostorije treba da uzme u obzir i njihove razvojne razlike.
Sistem audivizuelne tehnike koji omogućava da se tokom saslušanja u jednoj prostoriji nalaze dijete/maloljetno lice i stručno lice iz Stručne službe, u drugoj prostoriji se nalazi državni tužlac za maloljetnike i svi drugi učesnici u krivičnom postupku predstavlja vođenje računa u najvećoj mogućoj mjeri o djetetovim sposobnostima, potrebama, kompleksnim osjećanjima, traumi i retraumatizaciji, teretu prijavljivanja i svjedočenja, povjerljivosti i sigurnosti, jer se dijete saslušava uz pomoć stručnog lica iz Stručne službe, u zasebnoj prostoriji, putem audiovizuelne tehnike pri čemu se audiovizuelno snimaju obje prostorije.
Uz instrukcije koje državni tužilac daje stručnom slicu iz Stručne službe prije samog saslušanja djeteta, uloga stručnog lica je: da ima aktivno učešće u procjeni, pripremi i u ispitivanju djeteta, da u toku saslušanja: na osnovu prethodno datih instrukcija državnog tužioca i/ili dok tužilac postavlja pitanja putem audiovizuelne tehnike, stručno lice iz tih pitanja kreira forenzički razgovor sa djetetom koji je prilagođen konkretnom djetetu – uzrastu, sposobnostima, rječniku, traumi i koji je relevantan za utvrđivanje činjenica te na taj način stručno lice iz stručne Stručne službe smanjuje djetetov stres, retraumatizaciju, reviktimizaciju i doprinosi sveobuhvatnom ispitivanju i pribavljanju najboljih mogućih dokaza putem svjedočenja djeteta.
Zajednička odgovornost svih stručnjaka u pravosuđu je da u oblasti sprovođenja zakona posjeduju isto stručno znanje, vještine i kulturu zaštite prava djeteta kao žrtve/svjedoka krivičnih djela, čemu Stručna služba daje svoj doprinos, posebno kroz preporuku i primjenu odgovarajućih mjera zaštite njihovih prava i dobrobiti, između ostalog, prilagođavanjem postupanja prema djeci u krivičnom postupku, putem zalaganja za kreiranje prostorija za rad sa djecom i primjene saslušanja prilagođenog djeci iz zasebne prostorije, uz korišćenje sistema audiovizuelne tehnike i sprovođenje forenzičkog intervjua od strane stručnog lica iz Stručne službe, kojim se obezbjeđuje najbolji mogući dokaz putem svjedočkog iskaza. Istovremeno, djetetu se obezbjeđuje doživljaj podržavajućeg i bezbjednog razgovara o tome što mu se desilo, tokom kojeg dobija priliku i za ličnu izjavu o doživljenom neprijatnom iskustvu. Time se stavlja fokus na dijete kao žrtvu, omogućava mu se da dobije povjerenje, da ga organi za sprovođenje zakona u punoj mjeri čuju, razumiju i pomognu mu da izađe iz traume sa što manje ometanja, teškoća i osujećenja.
Sve navedeno je podržano donacijom
Vlade Ujedinjenog Kraljevstva i NCA, čiji je korisnik Osnovno državno tužilaštvo u Nikšiću, kao i kroz zajednički
Projekat Spriječavanje i suzbijanje svih oblika seksualnog iskorišćavanja i seksualnog zlostavljanja djece u Crnoj Gori.